• صفحه نخست
• تاثیرات موسیقی اقیانوسیه بر فرهنگ موسیقیایی جهان

در این منطقه، برخلاف سیاه های آفریقا و سرخ پوستان آمریکا، فرهنگ موسیقی در سطح بالاتری قرار دارد. در این سرزمین جمعیت بسیار کمی با اختلاف کم زندگی می کنند و می توان نمونه هایی از آخرین انسان هایی را که با طبیعت زندگی می گذرانند، مشاهده کرد.

سه جریان اصلی، مشخصه موسیقی انسان های اولیه استرالیاست: 1. کمبود ملودی 2. کار برای سازهای موسیقی 3. کمبود عناصر فرهنگی. تعجب آور این است که آنچه موجود بود با رشد قابل توجهی در موسیقی محلی ظاهر شد و به همین دلیل اصوات کاملاً مشخصی داشت که هرگز در تشخیص آن دچار اشتباه نمی شویم. از وسایل ایجاد صوتی دو شکل مختلف طبل شکاف دار را می توان دید که حدس زده می شود از قبیله پاپوآنی (1) (یکی از قبایل گینه نو) به آنجا رسیده است و اغلب «سر ضرب» نواخته می شود. این طبل ها با کوبه نواخته می شوند و طوری هستند، که صوت با حالت ارتجاعی می خورد و برمی گردد که در گذشته به عنوان یک وسیله شکار کشف شده بود. یک ساز بسیار خاص که مورد استفاده بود، توبای چوبی از چوب بامبو است که دو سر آن باز ساخته می شد و چون لوله ای شکل کلفتی در آن به کار می بردند. اصوات این وسیله را در گذشته برای نیایش سحرآمیز و برای ارواح به صدا در می آوردند. اما بعدها به عنوان یک وسیله موسیقی مورد استفاده قرار گرفت. به طور خیلی ساده در لوله این ساز خوانده می شود و اصوات در لوله تقویت می شوند. در استرالیا مناطقی وجود دارد که مردم آن منطقه به شکل ابتدایی زندگی می کنند. اما مناطق مدرن امروزی استرالیا تحت تأثیر فرهنگ اروپایی قرار گرفته اند. در یک فاصله زمانی و با تأثیرپذیری از مناطق مدرن، یاد گرفته اند که برای توبا یک سر ساز دهنی بسازند (مثل ترمپت) که بتوانند به راحتی در آن بدمند. در این لوله ساده به ندرت تُن های هارمونیک (2) ایجاد می شود، بنابراین تن اصلی در حالت اولیه خود به صدا در می آید و این جریان شامل تمام استیل آواز در استرالیا می شود، به خصوص آواز دسته جمعی را با صدای یکنواخت این ساز همراهی می کنند. ملودی آنها گاهی پنج تنی و گاهی هم هفت تُنی است. اصوات ملودی تقریباً همیشه تا تن اصلی جریان دارد و برگشت آن تا بم ترین تن به انتها می رسد.

اصوات آنها اغلب در رفت و برگشت، حرکت های مواج دارند. اما با وقفه های کوتاه همراه اند و زمانی که ملودی گسترش می یابد، قابل شناخت است. کشیدگی اصوات به ندرت اتفاق می افتد، اما تکرار تن ها بسیار متداول است. بخش بزرگی از موسیقی در خدمت مراسم مذهبی است که یا به تنهایی و یا به شکل گروهی انجام می شود. غالباً تمام افراد قبیله حتی زنان در جشن شرکت می کنند. افراد برای شرکت در جشن خود را رنگ آمیزی می کنند و می آرایند، می خوانند، می رقصند، و با حرکات کوبنده بدن، خود را تقویت می کنند.

در این زمان بسیاری از محققان در این جشن ها حضور پیدا کردند و با صدا و تصویر برداری از مراسم، به اثبات برخی واقعیت های زمان گذشته رسیدند. هنوز هم ابتدایی ترین فرهنگ موسیقی در استرالیا وجود دارد.

در مناطق مختلف اقیانوسیه، با اختلاف کمی، موسیقی هایی با عنوان ملانزی (3)، میکرونزی (4)، پولی نزی (5) جریان دارد. اما موسیقی ملانزی ریشه نژادی دارد و با ابعاد بسیار زیادی به کار می رود. در بخش شمالی جزیره اصلی یعنی گینه نو موسیقی ملانزی به طور خالص رواج دارد، ولی در جنوب تأثیر از فرهنگ قبایل ابتدایی اندونزی گرفته است. در بخش مرکزی نوعی موسیقی جریان دارد که قطعاً به قبایل فرموزاس (6) نزدیک است. کاربرد سازهایی مثل راسل ها، فلوت با بدنه کشیده و به اضافه قسمت دیگری که تا وسط بدنه کوتاه شده و دارای یک دستگیره است و همین طور طبل ساعت شنی و طبل دهنی قرار گرفته که در هیچ جایی از نوشته ها به این نوع سازها اشاره نشده است. طبل دهنی از یک بدنه دراز، ساخته شده از لوله بامبو است، که در وسط آن دو برش وجود دارد و به شکل U درآمده است. در قسمت ته بسته پایین، یک زبانه نصب شده که در جلوی دهان نیمه باز نوازنده قرار می گیرد و زبانه آن در هنگام نواختن به نوسان درمی آید. محفظه دهان در حکم تقویت کننده تن های نواخته شده است که همراه با چند تن هارمونیک وسعت بیشتری به دست می آورد. بدنه این ساز بعدها به شکل خمیده از جنس فلز ساخته شد که همین شکل در اروپا مورد استفاده قرار گرفت (این ساز در ایران به اسم زنبورک شناخته شده است).

فرم اصلی موسیقی آنان آواز دسته جمعی است و روش آواز جمعی آنها، ریتم طبل و آواز در آفریقا را یادآوری می کند. ملودی مورد استفاده آنها، پنج تنی و دارای حالتی گفتاری سخن گونه است. از فرهنگ ملانزی، در جزیره سالومو (7)، ساز خاصی مورد توجه قرار گرفت: به عبارت دیگر در آنجا یک ساز بسیار خاص رشد کرد. این ساز به نام پان فلوت بود که بدنه آن در اندازه های مختلف به هم وصل می شود و اصوات مختلفی تولید می کند. یک گروه شاید بیشتر از یک دوجین نوازنده، این ساز را با دانش و آگاهی چند صدایی می نوازند. اصوات این گروه به تقلید از هم و با حرکت موازی نسبت به یکدیگر تولید می شود و یک صدای ثابت وجود دارد که درجات اصوات را به هم وصل می کند. غالب اصوات، پنج تنی همراه با پرش هستند که یادآور فرم اصوات چند صدایی اولیه جنوب شرق آسیا است. میکرونزی و پولی نزی کم و بیش به وسیله گروه های مبلغ مسیحی در فرهنگ گذشته بعضی از مناطق راه پیدا کرد. طبیعی است که از موسیقی ابتدایی، کلیت خاصی به دست نیامد. اما آواز جمعی که اجرا می کنند، تقریباً چند صدایی است که یک ترکیب هارمونی اروپایی را دربرمی گیرد. به خصوص موسیقی پولی نزی که چند صدایی آن بسیار قابل توجه است. در این موسیقی اغلب یک صدای ثابت همراه است و تعویض کیفیت اصوات، با وارد کردن اصوات مختلف در تن باس صورت می گیرد و غالباً خارج از درجه چهارم و یا پنجم است. در اشعار مذهبی، با وجود وابستگی به متن، قوانین خاصی وجود دارد که همراه با ریتم مشخص، در ساده ترین ارزش زمانی و به طور مساوی، مورد استفاده قرار می گیرد. این سبک موسیقی توسط هارمونی، به خصوص در نیوزلند، بارز و آشکار است. در نیوزلند از سال های بسیار گذشته، اشعار هنرمندانه ای ساخته شد و تقریباً همه اشعار در یک حالت ریتمیک قرار داشتند و برای «آواز گفت و گویی» به کار برده می شدند. تأثیر این روش در ملودی های هاوایی متبلور شد و گسترش آن تقریباً به صد سال بازسازی رسید که هنوز ترکیب واقعی خود را حفظ کرده است و باید به همین روش نگه داشته شود.

در این نوشته، توانستیم تا حدودی به یک جمع بندی منسجمی از زندگی و فرهنگ انسان های اولیه دست یابیم. البته وسایل موسیقی و ابزار آلات کشف شده، مورد استدلال ماست. چنانچه با ملودی های کشف شده همراه با وسایل موسیقی، در برخی از قاره ها در نزد انسان هایی که امروزه نیز در طبیعت زندگی می کنند روبه رو می شویم. ولی اَشکالی مثل نت برای ثبت موسیقی وجود نداشت که بتوانیم به آن استناد کنیم و به همین دلیل به نمونه های امروزی استناد می شود که حدس و گمان هم در آن دخیل است.

پی نوشت ها :

1. Papuani

2. هر صوتی که تولید می شود شانزده صوت دیگر به همراه دارد که اصوات فرعی و یا هارمونیک نامیده می شود

3. Melanesie

4. Mikronesie

5. Polynesie

6. Formosas

7. Salomo

منبع : زندباف، حسن، (1387)، تاریخ و فرهنگ موسیقی جهان، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، مرکز موسیقی، چاپ اول1388.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”